ကမန္ကို လမန္မျဖစ္ေစခ်င္

 “ကမန္”ဆိုသည့္ အဓိပၸါယ္မွာ သုေတသီတို႔က “ေလးသည္ေတာ္(သုိ႔) ေလးပစ္ေတာ္သူ”ဟု ဆိုသည္။ ကမန္လူမ်ိဳးမ်ားကို ရခိုင္ျပည္နယ္၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕နယ္၊ ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ သံတဲြၿမိဳ႕နယ္တို႕တြင္ ေတြ႕ရသည္။  ကမန္လူမ်ိဳးသည္ အစၥာလမ္ ဘာသာကို ကိုးကြယ္ေသာ္လည္း ေနထိုင္မႈတြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈ၊ ၀တ္စားဆင္ယင္ထံုးဖဲြ႕မႈ၊ စကားအေျပာအဆို၊ စိတ္ေနစိတ္ထား၊ ရုပ္ရည္၊ ပံုပန္းသ႑ာန္စသည့္တို႕မွာ ေတာ္ေတာ္ နီးစပ္သည္။

သမုိင္းတြင္ အႏိၵိယႏိုင္ငံကို စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူေသာ မဂိုဧကရာဇ္ တစ္ပါးျဖစ္သည့္ “ရွာဂ်ီဟန္”သည္ ၁၆၅၇ ခုႏွစ္တြင္ နာမက်န္ျဖစ္ၿပီး သားေလးဦးျဖစ္ေသာ (၁)ဒါရာရွဴကို (၂) ဒုတိယသား ရွားရွဴဂ်ာ (၃) တတိယသား ႀသရန္႕ဇစ္ႏွင့္ (၄) သားအငယ္ဆံုး မူရဲ(ဒ္)တို႕ နန္းလုခဲ့ၾကသည္။ ဖခင္  “ရွာဂ်ီဟန္”မကြယ္လြန္မွီ သားႏွစ္ပါးျဖစ္သည့္ ရွာရွဴဂ်ာ(Shah Shuja)ႏွင့္ ႀသရန္႔ဇစ္တို႕ နန္းလုပ္ႀကၿပီး ရွာရွဴဂ်ာသည္ စစ္ရံႈးကာ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ ဘုရင္ စႏၵသုဓမၼရာဇာ ဘုရင္ထံ(AD 1652- 74)ပိုင္ စစ္တေကာင္းတြင္ ခိုလံုလာသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဘုရင္ေနျပည္ေတာ္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေရႊနန္းေတာင္ထိ ေျပာင္းေရြ႕ခဲ့သည္။ ရွာရွဴဂ်ာႏွင့္အတူ မိဖုရားပါရီဘာႏု၊ သားေတာ္ စူလတန္ဘန္႕၊ သမီးေတာ္ႀကီး ၀ူလ္ရာပ္ရာ၊ သမီးေတာ္လတ္ ေရာ္ခ်န္အာရ္ဘီဂမ္၊ သမီးေထြး အမိနာဘာနု ႏွင့္ အေျခြအရံ (၂၀၀) တို႕ပါ၀င္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ရွာရွဴဂ်ာသည္ နန္းက်ဘုရင္တပါးျဖစ္ေသာလည္း အလြန္မာန္မႀကီးသူျဖစ္သည္။ ရခိုင္ဘုရင္ျဖင့္ တိုက္ရိုက္ မဆက္ဆံဘဲ သားေတာ္ကိုသာ ကိုယ္စား စီးေစသည္။ ဤသည္ပင္လွ်င္ သူတြင္ အႀကံအစဥ္မ်ားရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ရွာရွဴဂ်ာကို လက္ခံခဲ့သည့္ဘုရင္ စႏၵသုဓမၼရာဇာသည္ ျဗဟၼာဦးေခါင္းကို လက္ခံထားရသကဲ့သို႕ ျပသာနာေပါင္းေျမာက္ျမားစြာကို ရွင္းေနရသည္။



ဘဂၤလားကို အပိုင္စားရခဲ့ေသာ ရွာရွဴဂ်ာေနရာတြင္ မဂိုဘုရင္ ႀသရန္ဇစ္သည္ အသစ္ဘုရင္တစ္ဦးကို ခန္႕အပ္ခဲ့သည္။ ထုိဘုရင္ခံသစ္သည္ ကာကြယ္ေရးကို အေၾကာင္းျပကာ ဟူဂလီရွိ ဒတ္ခ်္သေဘၤာမ်ားကို သိမ္းယူခဲ့သည္။ ထို႕ျပင္ ရွာရွဴဂ်ာအား ျပန္လည္ေပးအပ္ရန္ ရခိုင္ဘုရင္အား ရာဇသံေပးခဲ့ေၾကာင္း၊ ရခိုင္ဘုရင္မွ မေပးႏိုင္ေၾကာင္း အေၾကာင္းျပန္ခဲ့သည္။ ရွာရွဴဂ်ာအေၾကာင္းပင္ ရခိုင္္ထီးနန္းကို ႏွစ္ႀကိမ္းတိုင္းတိုင္း ရွာရွဴဂ်ာတို႕၏ ပုန္ကန္မႈကို ခံခဲ့ရေၾကာင္း သမုိင္းတြင္ အခိုင္အမာေဖာ္ျပထားသည္။ ဒုတိယအႀကိမ္တြင္ ရွာရွဴဂ်ာသမီး မဂိုမင္းသမီးကို ဘုရင္သုဓမၼခ်စ္ႀကိဳက္မိၿပီး မိဖုရားအျဖစ္ ခ်ီးေျမာက္ခဲ့သည္။ ရွာရွဴဂ်ာသား သံုးေယာက္ကိုလည္း နန္းေတာ္ထဲတြင္ စိတ္ႀကိဳက္ေနထိုင္ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ ရွာရွဴဂ်ာတို႕၏သားသမီးမ်ားေၾကာင္းပင္ “ေ၀ဇယႏၲာႏွင့္ ၊ ပမာမွ်၊ တူေမာလွခ်င့္”ဟူေသာ ပဲခူးမင္းသမီးရွင္ေထြးေႏွာင္း ခ်ီးမြမ္းခံသည္ ရခိုင္နန္းေတာ္ႀကီးတစ္ခုလံုး ျပပံုဘ၀ကို ေရာက္ခဲ့ရသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ဘုရင္သုဓမၼသည္ အခ်စ္ေရးထက္ အမ်ိဳးသားေရးကို ဦးစားေပးေသာေၾကာင့္ အၿပီးအျပတ္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ မဂိုတို႕ျဖင့္ ဆက္ဆံေရး တင္းမာခဲ့ရသည္။ လူမ်ိဳးျခားကို ယံုၾကည္ခဲ့ေသာ ရခိုင္ဘုရင္သည္ ေနာက္ဆံုး ေကာင္းေကာင္းသခၤန္းစာ ရလိုက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ရွာရွဴဂ်ာႏွင့္ အတူပါလာေသာ စစ္သည္မ်ားအား သစၥာေရေသာက္ခိုင္းၿပီး ရခိုင္ဘုရင္ စႏၵသုဓမၼရာဇာသည္ ရခိုင္စစ္တပ္တြင္ “ကမန္စစ္သည္”အျဖစ္ အမႈေတာ္ ထမ္းေစသည္ဟု ပါရွိသည္။ ရခိုင္ဘုရင္တို႕သည္ သေဘာတရားႀကီးျခင္းကို ေတြ႕ရွိရသည္။ မဂိုဘုရင္ ရွာရွဴဂ်ာကို လက္ခံသကဲ့သို႕ က်န္စစ္သည္မ်ားကိုလည္း စစ္သည္အျဖစ္ လက္ခံၿပီး မဟာေမဒင္ဘာသာကို လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။
“ကမန္”ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမွာ ေရွ႕ရခုိင္ဘုရင္မ်ား လက္ထက္ကတည္းက ေခၚေ၀ၚခဲ့သည့္ နာမည္တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္းကို ေတြ႕ရွိရသည္။

ကမန္လူမ်ိဳးသည္ ရခိုင္တို႕၏ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ရခိုင္ဘုရင္တပ္မေတာ္ထဲတြင္ သစၥာရွိရွိ အမႈထမ္းခဲ့ၾကသည့္ စစ္သည္ေတာ္မ်ားျဖစ္သည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚတြင္ အမွန္တကယ္ သစၥာရွိခဲ့သည့္ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ “ အမွန္က ႏွစ္ေသာင္းေလာက္ရွိတဲ့ ကမန္လူမ်ိဳးဟာ ႏွစ္သိန္းေလာက္ျဖစ္ေနလို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကိုလည္း ခရီးသြားလာခြင့္ ပိတ္ပင္ထားတယ္၊ ကုလားကို ကမန္ျဖစ္ေအာင္ လ၀ကကပဲ လာဒ္စားၿပီး လုပ္ေပးေနတာ၊ ခံရတာက ကၽြန္ေတာ္တို႔ကမန္ေတြပဲ "လို႔ ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕နယ္က " ကမန္ "တစ္ေယာက္ BBC ေက်းတမာနဲ႔ေပဖူးလႊာက႑ကေန ၂၀၀၄-ခုႏွစ္ေလာက္က ထေအာ္တာကို ၾကားလိုက္ရေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ကိုယ္ေတြ႔ ကမန္အသြင္ေျပာင္းလဲမႈကို တင္ျပခ်င္ေနခဲ့သည္။ ခုအေျခအေနမွာ လိုအပ္ခ်က္ကလည့္ ရွိေနၿပီမို႔ အုပ္စိုးသူအပါအ၀င္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ျမန္မာရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူျပည္သားေတြ စဥ္းစားခ်င့္ခ်ိန္ႏိုင္ေအာင္ တင္ျပလိုက္ပါသည္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္ေလာက္က ကမန္လူဦးေရဟာ ၆၀၀၀ ေလာက္ေန ၁၀၀၀၀ ၾကားေလာက္သာရွိမယ္လို႕ ခန္႔မွန္းၾကသည္။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ကမန္တိုးတက္ေရးပါတီက ခန္႔မွန္းတာက ၁၀၀၀၀၀ (တစ္သိန္း)ေလာက္သာရွိမည္ဟု ကမန္တိုးတက္ေရးပါတီ အတြင္းေရးမွဴးက မိန္႕ခြန္တစ္ခုတြင္ ခန္႔မွန္းေျပာၾကားခဲ့သည္္။ အခု ကမန္း (၂)သိန္းေက်ာ္ျဖစ္သြားၿပီးေတာ့ ဒီေလာက္ေတာင္မွ အေျပာင္းအလဲ ျမန္ရသလား။ လုပ္ကမန္မ်ား တစ္ရက္ထက္ တစ္ပိုမ်ားလာသည္။ ကမန္သည္ တျဖည္းျဖည္းျဖင့္ လမန္ျဖစ္လာေခ်ၿပီ။ ထို႕ေၾကာင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚသစၥာရွိခဲ့ေသာ ကမန္တိုင္းရင္းသားမ်ားအေနျဖင့္ အထူးသျဖင့္ ကမန္တိုင္းရင္းသားတိုးတက္ေရးပါတီႏွင့္ ကမန္ ဒီမုိကေရစီအဖဲြ႕ခ်ဳပ္တို႕မွ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာၾကားရမည့္အခ်ိန္ျဖစ္သည္။

ရခိုင္မ်ိဳးႏြယ္စုတြင္ ရခိုင္၊ ၿမိဳ၊ သက္၊ ကမန္၊ ခမီး၊ မရမာ၊ ဒိုင္းနက္ ဆိုၿပီး (၇)မ်ိဳးရွိသည္။ ဒါေၾကာင့္ ကမန္ညီအစ္ေတာ္မ်ားခင္ဗ်ာ ပါးစပ္ ပိတ္မေနပါႏွင့္ ခင္ဗ်ာတို႕သစၥာခံဟာ ဒီႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ ခင္ဗ်ာတို႕ အစဥ္အဆက္ ဒီေျမ၊ ဒီေရမွာ သစၥာရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရားမ၀င္ ဘဂၤလီမ်ားကို လက္မခံေၾကာင္းႏွင့္ ခင္ဗ်ာတို႕ အႏၲရာယ္အတြက္ လက္မခံႏုိင္ေၾကာင္းကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာပါေတာ့။ ခင္ဗ်ာတို႕ ရြာထဲတြင္ လက္ခံထားေသာ ဘဂၤလီမ်ား၊ ကမန္အမည္ျဖင့္ မွတ္ပံုတင္ ကိုင္ေဆာင္ထားေသာ ဘဂၤလီမ်ားအား ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေဖာ္ထုတ္ပါေတာ့။ အခု လတ္တေလာျဖစ္ေနတဲ့ သံတဲြျပသာနာဟာ ခင္ဗ်ာတို႕နဲ႕ ဘာမဆိုင္ဘဲ အၾကမ္းဖက္ ဘဂၤလီေတြက ဘာသာေရး အားကိုးတစ္ခုနဲ႕ ခင္ဗ်ာတို႕ ေရာႀကိတ္သြားတာပါ။ ခင္ဗ်ာတို႕ကို အသံုးခ်သြားတာပါ။ အဲဒါကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ရွင္းျပၿပီး က်ေနာ္တို႕ညီအစ္ကိုေတာ္နဲ႔ ပူေပါင္းပါ။ က်ေနာ္တို႕ လက္ကမ္းႀကိဳဆိုေနပါတယ္။ က်ေနာ္တို႕ တေတြဟာ သမိုင္းစဥ္ဆက္ကတည္းက ေအးအတူပူအမွ် ေနထုိင္လာၾကသူမ်ားျဖစ္သည့္အတြက္ တျခားတိုင္းရင္းသား ညီအစ္ကိုမ်ားႏွင့္ အတူတကြေနထိုင္ၾကပါစို႕။

The Voice ဂ်ာနယ္မွာ ဖတ္မိခဲ့တဲ့ “အမ်ိဳးေပ်ာက္မွာ စိုးေၾကာက္လွပါသည္ ရခိုင္ျပည္”မွ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွာ ပါတာကို ေဖာ္ျပေပးလိုက္သည္။
 ဥပေဒဆိုတာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ဒါမွမဟုတ္ နိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲ နိုင္ငံေတာ္ သမၼတ စသည္တို႔က ေၾကညာထုတ္ျပန္ရတာမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ ထုတ္ သတင္းစာေတြမွာ အေသးစိတ္ေဖာ္ျပရသည္။ ခင္ဗ်ားမသိဘူး လို႔ ေျပာလို႔မရ။ ခင္ဗ်ားက်ိဳင္းတုံကို ေရာက္ဘူးသလား၊ က်ိဳင္းတုံမွာလူအမ်ားျမင္သာတဲ့ ၿမိဳ႕ရဲ့အခ်က္အခ်ာေနရာေတြမွာ စာလုံးအႀကီး ႀကီးေတြ (အခ်င္းတစ္ေပခန႔္) နဲ႔ေရးထားတယ္။ 'ဥပေဒကို သင္ကမသိဟုဆိုကာမၽွနဲ႔ ဥပေဒကသင့္အားခြင့္လႊတ္လိမ့္မည္ မဟုတ္' လို႔ေရးထားတယ္။ အဲဒါဥပေဒရဲ့သေဘာပဲ။ ခင္ဗ်ားအတြက္ ေျပာတာ ခင္ဗ်ားဟာခင္ဗ်ား ဒီမွတ္ပုံတင္ကတ္ျပားကို နိုင္ငံသား စိစစ္ေရးကတ္ျပားနဲ႔ လဲခ်င္လဲ မလဲခ်င္လည္းေနလို႔ ေျပာပစ္လိုက္ တယ္။ လူေတြကကိုယ္နဲ႔ တိုက္ရိုက္ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒေလာက္ကိုပဲ စိတ္ဝင္စားတယ္။ တစ္မ်ိဳးသားလုံးႏွင့္ဆိုင္တဲ့ကိစၥေတြကို စိတ္မဝင္ စားဘူး။ နိဂုံးခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဝန္ေထာက္ဦးၿမဲရဲ့ 'ေျမမ်ိဳ၍ လူမ်ိဳးမျပဳတ္ လူမ်ိဳမွ လူမ်ိဳးျပဳတ္မည္' ဆိုတဲ့ေဆာင္ပုဒ္ႏွင့္ ဝန္ထမ္းေတြကို သတိေပးထားသလို ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ သာမက နယ္စပ္ေတြမွာရွိတဲ့ တာဝန္ရွိတဲ့သူေတြအားလုံး ဝန္ထမ္း အားလုံးကို အမ်ိဳးေပ်ာက္မွာ စိုး ေၾကာက္လွပါတယ္ လို႔ပဲ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔ ေျပာၾကားရင္း နိဂုံးခ်ဳပ္ပါရေစေတာ့ဗ်ာ။

ေ၀ဟင္ေအာင္
၅၊ ၁၀၊ ၂၀၁၃။

က်မ္းကိုး
ထြန္းေရႊခိုင္(၀ိဇၨာ) - ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ႀကီး ၊ စာ - ၄၅၀ တြင္ စႏၵသုဓမၼရာဇာတြင္ အက်ယ္ဖတ္ႏိုင္သည္။
The Voice - အမ်ိဳးေပ်ာက္မွာ စိုးေၾကာက္လွပါသည္ ရခိုင္ျပည္။
ခိုင္ထူး - "ကမန္ ” (သို႔မဟုတ္) “ ကုလား ” ၀င္ေပါက္ -
http://arakantimes.net/burmese/index.php/2013-03-09-12-24-10/287-2013-03-20-14-02-53

၀န္ခံခ်က္ - ဤေဆာင္းပါးတြင္ စာေရးသူ ဖတ္မိသမွ်ထဲမွ ကမန္အေၾကာင္းကို ထုတ္ႏုတ္ခဲ့ၿပီး တစ္ခုခု အမွားပါခဲ့လွ်င္ စာေရးသူ၏ တာ၀န္သာျဖစ္ပါသည္။ နားလည္မႈျဖင့္ ခြင့္လြတ္ေပးပါရန္ အႏုအညြတ္ေတာင္းပန္ပါသည္။